TÜİK Türkiye’nin en gelişmiş ilini açıkladı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2018-2022 yıllarını kapsayan “İl Seviyesinde Beşeri Kalkınma Endeksi” verilerini kamuoyuyla paylaştı. Bu veriler, Türkiye’nin beşeri kalkınma alanındaki gelişimini gözler önüne seriyor. 2018 yılında 0,844 olan beşeri kalkınma endeksi, 2022 yılı itibarıyla yüzde 1,1 oranında bir artış göstererek 0,854 seviyesine ulaştı. Bu değer, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından tanımlanan “Çok Yüksek Gelişmişlik” kategorisinde yer aldığını ortaya koyuyor.

Beşeri kalkınma endeksinin alt bileşenlerine baktığımızda, yaşam beklentisi endeksinin 2022 yılında 2018’e göre yüzde 2,2 azalarak 0,882 seviyesine gerilediği görülmektedir. Buna karşılık, eğitim endeksi yüzde 3’lük bir artışla 0,807’ye yükselirken, gelir endeksi de yüzde 2,6 oranında bir artışla 0,875 olarak kaydedilmiştir.

ANKARA ZİRVEDE YER ALIYOR

2022 yılında il düzeyinde en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip olan il, 0,891 ile Ankara olarak belirlenmiştir. Ankara’nın ardından 0,886 ile İstanbul ve Kocaeli, 0,870 ile İzmir, 0,867 ile Muğla gelmektedir. En düşük beşeri kalkınma endeksi değerine sahip il ise 0,748 ile Ağrı olmuştur. Ağrı’yı sırasıyla Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis izlemektedir.

2018-2022 yılları arasında beşeri kalkınma endeksinde en fazla artış gösteren iller ise şu şekildedir:

• Kilis: %4,1
• Şırnak: %4
• Çankırı: %3,9
• Hakkari: %3,9
• Ağrı: %3,8

Aynı dönemde, beşeri kalkınma endeksinin azaldığı iller ise şu şekilde kaydedilmiştir:

• Trabzon: %0,2
• Ordu: %0,1
• Rize: %0,03
• Karabük: %0,02

TÜİK İLK KEZ İL BAZINDA YAYIMLADI

TÜİK’in bülteninde, beşeri kalkınma endeksi ile ilgili önemli bilgilere de yer verildi. Bir ülkenin ekonomik kalkınma sürecinde, fiziksel sermaye kadar beşeri sermaye yeterliliği de büyük bir önem taşımaktadır. Beşeri kalkınma endeksi, bu bağlamda, ülkelerin beşeri sermaye yeterliliklerini belirlemek amacıyla Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hesaplanmaktadır. Endeks, yaşam beklentisi, eğitim ve gelir bileşenlerinden oluşmaktadır. Beşeri kalkınma endeksi, 0 ile 1 arasında bir değerle değerlendirilmekte olup, 0,8 ve üzerindeki değerler “Çok Yüksek Beşeri Kalkınma” seviyesini, 0,7 ile 0,8 arasındaki değerler “Yüksek Beşeri Kalkınma” seviyesini, 0,55’in altındaki değerler ise “Düşük Beşeri Kalkınma” seviyesini göstermektedir.

Türkiye’ye ait beşeri kalkınma endeksi değerleri, daha önce UNDP tarafından ülke düzeyinde hesaplanmaktaydı. Ancak, ortalama eğitim süresi ve muhtemel eğitim süresi göstergelerinin 2023’te TÜİK tarafından yayımlanmasıyla, beşeri kalkınma endeksi Türkiye tarafından üretilebilir hale gelmiştir. Bu endeks, milli politikalara yön verebilmesi amacıyla ilk kez ülke seviyesinin yanı sıra il seviyesinde de resmi istatistik olarak yayımlanmıştır.