Türkiye’de sendikalar alanlara iniyor

İşçilerin günlük çalışma süresinin düşürülmesi için verdiği mücadeleden doğan 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında bir asırdan fazladır emek ve işçi bayramı olarak kutlanıyor.

Avustralya’nın Melbourne kentinde 1856’da taş duvar ustaları ve inşaat işçileri yoğun çalışma süresinin günlük 8 saate düşürülmesi talebiyle iş bıraktı. İşçiler, taleplerini dile getirmek için 21 Nisan’da 1856’da Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne kadar yürüdü.

Avustralya’nın ardından ABD’deki işçiler de işverenlerden 1884’te çalışma saatlerinin azaltılması talebinde bulundu. ABD’de günlük çalışma süresinin 12 saatten 8 saate indirilmesi için başlatılan mücadele, 1886’da kitlesel grevlerle yaygınlaşıp küresel bir nitelik kazandı.

Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatının 1889’daki Paris Kongresi’nde, yılın bir gününün dayanışma amacıyla işçilerin ortak bayramı ilan edilmesi kararlaştırıldı. ABD’li sendikacıların önerisi üzerine o gün “1 Mayıs” olarak belirlendi.

O tarihten itibaren 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında “Emek Bayramı”, “İşçi Bayramı” ve “1 Mayıs Bayramı” gibi adlarla kutlanmaya başlandı.

TÜRKİYE’DE İLK RESMİ KUTLAMA 1923’TE YAPILDI

Osmanlı’da 1 Mayıs ilk kez 1911’de Selanik’teki tütün, pamuk ve liman işçileri tarafından kutlandı. İstanbul’daki ilk kutlama ise 1912’de yapıldı.

Cumhuriyet döneminde ise Sovyetler Birliği ile dostluk ilişkisi çerçevesinde 1 Mayıs 1922’de Ankara’da İşçi Bayramı olarak kutlandı. Resmi olarak kutlanması ise ilk kez 1 Mayıs 1923’te oldu.

Taksim Meydanı’nda 1977’de düzenlenen 1 Mayıs programında, DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in konuşması sırasında meydandakilere ateş açılması sonucu 37 kişi yaşamını yitirdi, yüzlerce kişi yaralandı.

Bu olay da gerekçe gösterilerek 12 Eylül askeri darbesinin ardından 1 Mayıs, bayram olmaktan çıkarıldı ve kutlanması yasaklandı.

Darbecilerin resmi tatil olmaktan çıkardığı 1 Mayıs, yıllar sonra 2009’da “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla tekrar resmi tatil ilan edilerek, coşkuyla kutlanmaya başlandı.

SENDİKALAR İSTANBUL’DA HAK-İŞ RİZE’DE

Üzerine marşlar bestelenen, kitaplar yazılan, sinema filmleri çekilen 1 Mayıs, çalışanların sorun ve taleplerinin gündeme getirildiği en özel gün olma niteliği de taşıyor.

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de coşkuyla kutlanan 1 Mayıs kapsamında sendikalar farklı şehirlerde programlar düzenleyecek.

1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nü İstanbul Kartal Meydanı’nda kutlayacak olan TÜRK-İŞ, gelir vergisi başta olmak üzere çalışma hayatının sorunlarını gündeme taşıyacak.

Geçen yıl 1 Mayıs’ı Türkiye’nin önemli sanayi şehirlerinden Kocaeli’de kutlayan HAK-İŞ, bu yıl ÇAYKUR işçileriyle dayanışmak için Rize’de kitlesel bir program düzenleyecek.

1 Mayıs’ı İstanbul’da çeşitli sivil toplum kuruluşu ve meslek örgütleriyle ortak kutlama geleneğini sürdüren DİSK ve KESK, bu yıl İstanbul Kadıköy’de olacak.

Memur-Sen ve Türkiye Kamu-Sen ise 1 Mayıs’ı Ankara’da ayrı meydanlarda kutlayacak. Memur-Sen Anıtpark’ta, Türkiye Kamu-Sen ise Kolej Meydanı’nda program düzenleyecek.

TÜRKİYE’DEKİ SENDİKALI İŞÇİ ORANI 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının iş kollarındaki işçi ve sendikaların üye sayılarına ilişkin Ocak 2025 istatistiğine göre, Türkiye’de 16 milyon 864 bin 733 işçiden 2 milyon 524 bin 547’si sendika üyesi.

Bu rakamlara göre işçilerde sendikalaşma oranı yüzde 14,97’sine düzeyinde bulunuyor.

Türk Metal Sendikası, sahip olduğu 293 bin 829 üyeyle tüm işçi sendikaları arasında ilk sırada yer alıyor.

Türk Metal’i 280 bin 769 üyeyle Hizmet-İş Sendikası, 224 bin 289 üyeyle Öz Sağlık-İş Sendikası takip ediyor.